شهرمجازي



باگسترش فن آوري اطلاعات درجهان وورودسريع آن به زندگي روزمره مردم مسائل وضرورتهاي تازه اي نيز به وجودآمده است.امروزه انسان توسعه يافته كسي است كه به اطلاعات دسترسي داشته باشدودسترسي به اطلاعات نه يك ضرورت ،كه يك قدرت محسوب مي شود.دراين ميان شهرها به عنوان مراكزقدرت انساني وتمدنهاي بشري بيش ازبيش اهميت يافته اند..

به اعتقادالوين تافلرمردم كره زمين تابه امروزسه موج اساسي تحول راپشت سرگذاشته اند:



موج اول موج انقلاب كشاوزي است كه زمان آغازآن بركسي مشخص نيست.موج دوم انقلاب صنعتي است كه به دنبال اختراع ماشين بخاردرسال1764آغازشدوبالاخره موج سوم ياانقلاب انفورماتيك است كه ازسال 1946 كه بشربه ساخت كامپيوترنائل آمده آغازگشته است.

اگردرموج دوم سخت افزارهابه كمك انسانهامي آمدند،درموج سوم اين نرم افزارهاهستندكه به خدمت بشرمي شتابندوتفكرات وتصورات آدمي رابه شكل كدهاي صفريايك وباكمك امواج ماهواره اي مبادله مي كنند. درموج سوم انسان هرروزكه بيشتريادمي گيرد،بيشترمي فهمدكه باحقيقت فاصله دارد.موج سوم راموج خردورزي نيزلقب داده اندزيرادراين عرصهانسانهاديگرفرصت ندارندزيادباهم صحبت كنند،همه چيزتعريف شده وبراي هرتعريف يك كددرنظرگرفته شده است.(الوين تافلر1373)



شهرالكترونيكي يكي ازدستاوردهاي موج سوم است.باگسترش صنعت ارتباطات وسپس فرگير شدن اينترنت،فضاي جديدي براي شهرهابه وجودآمده كه ازآن به شهرمجازي تعبيرمي شود.تحولات حوزه فن آوري بويژه گسترش شبكه اينترنت دردهه اخيروانقلاب اطلاعاتي تحولات عميقي راموجب شده وجوامع انساني رابه سوي تبديل شدن هرچه بيشتروسريعتربه جوامع الكترونيك پيش مي برد.جوامعي كه درآنهامرزهاي ميان واقعيت وخيال تااندازه زيادي مخدوش شده ويابه عبارت ديگرواردرابطه اي كاملا تازه شده اند

فن آوری های ارتباطی همچون اينترنت به نوعی آغازساختمان شهری تازه است.شهربالقوهَشهريمتعلق به زمان واقعيَشهری بايک شبکه ارتباطی درونی براساس سرعت مطلق امواج الکترونمغناطيسيَنوعی فرامرکزَشهر-جهانَکه تمام شهرهای واقعی اقماروحاشيه اين شهربالقوه اندواين شهربالقوه درهيچ جانيست.تنهادرآنجاست که آنتنهای بشقابی وفيبرهای نوريدرآنجاهستند.شهرمجازی شهری نيست که درمکان واقعی قرارگرفته باشد.اين شهربه مکان-زمان جغرافيايی وابسته نيستَبلکه بازمان واقعی پخش ودريافت فوری يک پيام رابطه دارد.اين جهشيذاست چشمگيرکه موجب می شودشهرسازبدون توجه به ارتباطات راه دوروامکان اقدام فوری وبدون توجه به شنيداروديداربتواندشهرسازباشد.(پاپلی يزدی ورجبی سناجردی۱۳۸۲)

فشرده شدن زمان ومکان وخلق فضای مجازی زمينه شرايطی رافراهم ساخته که ازآن می توان تحت عنوان سرزمين زدايی نام برد.سرزمين زدايی درعصرجهانی شدن به فرايندی اطلاق می شودکه به واسطه پيشرفت شگفت آورفن آوری های ارتباطيزمينه تغييروتضعيف تحول رشته های پيوندزننده فضای اجتماعی بامکان وسرزمين معين راپيش می آورد(رحيم سرور۱۳۸۳)

درشهرمجازي انسان باانبوهي ازاطلاعات روبروست ودرنتيجه خودراتنهاوسرگردان مي يابد،وحدت ويگانگي خودراازدست داده وخودرابيگانه احساس مي كندكه تمام اين مواردبرهويت شهري وشهروندي تاثيرمي گذارد.پس هويت شهري وحتي شهروندي نيز معاني متفاوتي درچنين شهرهايي مي يابند.



دوفضايي شدن شهر؛ شهرمجازي وشهرواقعي:

‌‌

خلق فضاي مجازي به خصوص ازطريق دولت الكترونيك وابستگي به بعدمكان راكاهش مي دهد.باكاهش وابستگي به بعدمكان،فعاليتهاي شهري چون اشتغال،آموزش،خريدوفروش و...ازطريق فناوري اطلاعات انجام مي شود.درچنين شرايطي فضاي خانه اهميت ميباد.درشهرالكترونيكي محيط خانه هابه فضاي مجازي تبديل شده وبااستفاده ازآن مي توان درهرنقطه ازدنياوبدون محدوديت زماني ومكاني فعاليت كرد.ازديدبرخي ازصاحب نظران عبارت at homبه @hom تبدل مي گرد.(ميثم بصيرت،1382،ص95تا99)

شهرهوشمندياشهرمجازي شهري است كه تمام يابخشي ازفعاليتهاي شهري آن درفضاي مجازي صورت مي گيرد.وبه كمك آن محيط، فعاليت هاي ساكنان با سرعت وسهولت بيشتري انجام مي پذيرد.شهرمجازي مكاني است پيوسته ومتشكل ازفضاهاي عيني ومجازي .درفضاي جديد معناي مكان بازسازي مي شودونگاه به شهربه عنوان فضاي مكانها تبديل به فضاي جريانهامي شود.(كستلز1992)كه

ازيك سوحركت جمعيت وازسوي ديگرحركت اطلاعات رااجتماعي مي كند.اين تغيردرواقع زمينه نگاه يكپارچه به شهردوفضايي رافراهم مي كند.

شهرمجازي يك شهراطلاعاتي ودرعين حال يك شهرجهاني است.زيراكاركردهاي هدايت كننده اقتصادجهانيراشبكه اي ازتصميم گيري هاومراكزپردازش اطلاعات بايكديگرهمسازمي كند.اين گونه جهاني شدن اشكال وفرايندهاي شهري، فراسوي امركاركردي وامرسياسي رفته وبرالگوهاي مصرف،شيوه هاي زندگي ونمادگرايي صوري تاثيرمي گذارد.(ناصرفكوهي،1383، 138)

شهرسازي واقعي_مجازي به ظرفيتهاي واقعي شهردر كنارظرفيت هاي مجازي آن توجه مي كندوشهرراباتوجه به اين دوفضامي سازد.شهرهاي آينده ناگزيرندبانگاه به اين فضاساخته شوند.دراين روندباتوسعه نرم افزارهاي كامپيوتريساخت جديدي ازرئاليسم شهري كه فضاي شهرمجازي رابه فضاي شهرواقعي نزديك مي كندتحقق مي يابد.اين رئاليسم درك شهودي به واقعيت هاي مجازي مي بخشد.به عبارتي شهرمجازي يك ايده آليسم مبتني برانديشه خيالي ويوتوپيايي نيست بلكه يك شهرواقعي است كه باظرفيت هاي جهان مجازي ساخته مي شود.(عاملي،سعيدرضا،1383)

اولين شهرمجازي درآمستردام هلنددرسال1994شكل گرفت وبه سرعت دربسياري ازشهرهاي اروپايي،آمريكايي وبرخي شهرهاي آسيايي نظيرتوكيووسنگاپورهم واردشد.

درايران نيزپروژه ملي شهرالكترونيكي كيش توسط دانشگاه علم وصنعت ايران وسازمان منطقه آزادكيش مطرح شده است.(آرمان جمالي،1383)شهروندان شهرالكترونيكي كيش درآينده فرصت مناسبي خواهندداشت كه نه تنهادررقابتهاي اقتصادي جهان شركت كنندبلكه درجهت حفظ واشاعه فرهنگ اسلامي –ايراني ابزارلازم رادراختيارخواهندداشت ودردرازمدت ايجادمشاغل اينترنتي جديدوتجربه بدست آمده ازآن مي تواندبراي كل كشورمفيد باشد.

شهرمجازي بدون شهرواقعي وشهرواقعي بدون شهرمجازي شهري ناكارآمدوبي معنااست.بايدتوجه داشت كه اساساَتوسعه شهري يك هدف مطلوب حتي درميان اقوام بدوي بوده است.ازاين منظردوفضايي شدن شهرنيزيك نوع توسعه كلان فضاي شهري محسوب مي شود.به لحاظ نظري دوفضايي شدن شهردرارتباط عميق باپارادايم دوجهاني شدن هامي باشد.(عاملي- سعيدرضا ،1382)جهاني شدن درجهان واقعي متاثرازسرمايه وحمل ونقل ودرجهان مجازي متاثرارتباطات مي باشد.

باشكل گيري دولت الكترونيك وشهرمجازي مفهوم كارهمانطوركه گفته شدعوض مي شود.كارازيك بسترچسبيده به مكان مشخص ومركزي به يك هويت جداازمكان وبه صورت غيرمتمركز تغيرشكل مي يابد.انتقال سطح وسيعي ازكارازجهان واقعي به جهان مجازي،موجب كاهش گسترده حركت جمعيت درشهرشده وصرف وقت رابه صورت غيرقابل تصوري كاهش مي دهد.

ازآنجاكه شهرهاي مجازي درآغازراه خودهستندلذاهيچ نوع شهرسازي قطعي دراين زمينه شكل نگرفته است.به عبارتي هنوزاجزاوعناصرشهرهاي مجازي ،نوع معماري،حتي نظام اجرايي وپاسخگويي آنهاازيك استانداردتعريف شده ومشخص برخوردارنيست.دراين روندهرشهر متناسب باضرورتهاوقابليتهاي محيطي خودشيوه هاي خاصي ازشهرسازي راارائه مي دهد.



منابع ومآخذ:



1-بصيرت ،ميثم- فناوري اطلاعات-ماهنامه شهرداريها،شماره 50 ، 1382

2-عاملي،سعيدرضا-دوجهاني شدنهاوآينده جهان-كتاب ماه علوماجتماعي،شماره69 ،صص143تا174

3-عاملي سعيدرضا-دوفضايي شدن شهر:شهرمجازي ضرورت بنيادين براي كلان شهرهاي ايران-1383، htt/www.iranwsis.org.com

4-فكوهي،ناصر-انسانشناسي شهري-نشرني،1383

5-تافلر،الوين-موج سوم-ترجمه شهيندخت خوارزمي،چاپ نهم،1373

6-جمالي،آرمان-شهرالكترونيكي،بسترورودبه رقابنهاي عصرسيبرنتيك-htt/www.editorial.com

7-دگرديسي اخلاقي ضرورتي اجتناب ناپذير درشهرمجازيhtt/www.iritn.com

8-سرور،رحيم-تغيرمفهوم ماهيت مکان وفضادرعصرجهانی شدن -مجله شهرنگار،شماره۲۴، ۱۳۸۳صص۲۰تا۲۷

۹-پاپلی يزدي،حسين ورجبی سناجردي،حسين-نظريه های شهروپيرامون-سمت۱۳۸۲

10-Graham,s.and A.aurigi(1997),Virtual city,socialpolarization and the crisis in urban public space.Jurnal of urban tecknology, p.12-52